Adbokasiya

Bekinary: Bekimon Diksyunari

Prinzes Louela C. Javier

Niccolo P. Malbataan

Hernan B. Arroyo

Q1A

PANIMULA/KALIGIRAN

         Bilang kami’y mag-aaral sa pamantasan ng De La Salle Lipa, kami ay naatasan na magsagawa ng isang adbokasiya upang makatulong sa ibang tao na konektado sa wika. Ang adbokasiya ng aming grupo ay ang paggagawa ng isang munting diksyunaryo o talasalitaan na naglalaman ng iba’t-ibang salita na aming makakalap. 

     Ang usaping pangwikang matutukoy sa aming gagawaing adbokasiya ay ang pagkakaroon ng rehistro (sosyolek) sa wika sa isang pangkat ng tao na aming napili. Ang mga taong aming napili ay ang mga bakla o bading kung ating tawagin sa ating lipunan. Sila ngayon ay marami nang mga salitang ginagamit na siya na ring ginagamit ng iba sa atin. Sa aming adbokasiya inyong malalaman ang iba’t-ibang mga salitang ito.

MUNGKAHING TITULO O PANGALAN NG GAWAIN

Bekinary: Bekimon Diksyunari. Ito ang aming napiling titulo o pamagat sa aming adbokasiyang gagawain dahil sa mga salitang pambakla ang aming kakalapin upang makagawa ng isang talasaltiaan na siyang makakatulong sa atin na mas maunawaan ang gaya nilang tao at ang kanilang sinasalita. 

RASYUNAL, MITHIIN AT MGA LAYUNIN

     Dati pa nauso ang mga salitang beki o ang tinatawag nating bekimon. Hindi natin malamanlaman ang mga ibigsabihin nito dahil gumagamit sila ng mga kakaibang termino sa bawat isang salita at minsan pa ay gumagamit sila ng pangalan ng isang sikat na tao tulad ng “Zsa Zsa Padilla” at marami pang iba. Nakakatawa man pakinggan pero nakaka-aya ito ng mga tao lalo na sa hindi pa nakakapakinig ng mga salitang beki. Sa panahon ngayun may gumagamit  ng salitang bekimon at kahanga-hanga ito dahil sila ay hindi pinoy at lalo ng hindi bakla, sila ay mag-amang galing Inglatera. Ito ay ngayun lang kumalat sa sosyal midya,” Tsong and Tsonggo” ang pangalan sa youtube. Isa pa dito, mahirap makipagkomukasyon sa mga malimit na gumamit ng mga salitang beki lalo na sa mga bakla. Ito ay karaniwan sa kanila dahil sa kanila ito nagmula pero sa atin lalo na sa mga inosenteng tao na walang alam sa bekimon kaya nagkakaroon ng hadlang sa pag-intindi nito. At hindi higit sa lahat hindi lang ito basta nila binabanggit dahil ang iba sa kanilang mga ginagamit ay may storya o pinagmulan. 

      Unang una sa lahat gusto naming maunawaan ang mga salitang beki para hindi na kami maging mang mang sa mga salita nila. Ito’y makakatulong din dahil gusto naman nating maging maayos ang komunikasyon para maganda ang pagdaloy menahe at pidbak. Gusto naming gumanda ang pakikipag komunikasyon sa kanila dahil yung mga ibang tao ay hindi sanay makipag usap sa mga bakla o dahil sila ay naiilang. Gusto naming malaman lahat ng termino kahit ito ay nakakatawa pero ito ay dagdag kaalaman sa ating bokabularyo. Ang layunin ng aming adbokasiya ay upang maging maayos ang aming napiling adbokasiya, kami ay hihingi ng madaming impormasyon sa mga bekimon. Tutuklasin naming sa pamamagitan ng pagkakaroon ng komunikasyon sa kanila at kapag nakapakinig ng salitang beki ay itatanong naming kung anong ibigsabihin nito. Itatanong din namin sa mga bekimon kung ano ang mga pinagmulan ng salitang ito. Itatanong din naming sa kanila kung bakit iyon ang napiling termino para sa litang pinaltan nila. At higit sa lahat ay itatanong naming kung ano ang pinagmulan ng bekimon. 

BENEPISYO AT INAASAHANG RESULTA

     Ang inaasahang resulta ng aming adbokasing naisip ay mas maunawaan natin ang mga sinasalita ng mga bakla. Dahil sila ay may malaking parte din sa ating lipunan dapat din nating iginagalang at nirerespeto gaya ng ibang tao. Nang dahil sa aming adbokaiya mabubukasan pa lalo ang ating isipan ukol sa kung sa paanong paraan nagkakaroon at nabubuo ang iba’t-ibang salita na ating ginagamit.  Ang adbokasiyang ito ay para sa lahat, lalo na sa mga taong mahilig gumamit ng salitang pambakla.

"Kalerkey!"

ni Hernan Arroyo

“chenes churva”, “kalerkey” at “gorabels” alam nyu bay yan? Yan ang bekimon.

     Ayon sa aking napapansin, lumalaganap na sa ngayun ang bekimon o ang tinatawag din nating “gay language”. Ang wikang ito ay lubos ng lumalaganap at maririnig nyu na saan saan kayat marami ay marahil hindi nila ito maintihihan. Tulad nga ng sabi ng iba na ang bakla hindi naman nabubuntis at nanganganak ngunit patuloy ang pagdami at tulad din yan ng gay language marahil madami ng gumagamit mapalalaki man o babae. Ang wikang ito ay sobra nakakapekto sa kulturang Pilipino ngunit nakasanayan na din naman ng nakakarami ang wikang ito. Maraming bata na rin ang mga nakakaalam ditto. Ang paglaganap nito ay marahil maka apekto sa mga susunod na henerasyon ngunit hindi naman ito lubos na makakaapekto kung gagamitin natin ito ng wasto. Ang wikang ito ay marahil isa na rin sa pamamaraan ng pagalang sa mga bakla sa ating lipunan at wala tayong karapatan na ipag bawal ito dahil wala naman silang ginagawang masamam at karumaldumal pag ginagamit nila ito. Itong wikang to para sakin ay isang gawaing malikhain ng ating mga Pilipino at marahil ito ay gawa n gating mga malilikot na pagiisip ukol sa mga salita nating pang komunikasyon. Itong wikang to ay dapat na nating gamitin  sa tama upang ito ay maging kaaya ayang gamitin at bigkasin. Hindi mo man maintindihan, baka malay mo sa bawat salitang iyon ay may  kwento sa likod nun na maaring makapag bago n gating kinabukasan

"Interbyu sa bakla"

ni Niccolo Malbataan

   Ako si Niccolo P. Malbataan na kabilang sa antas ng BS Biology Q1A. Ako at ang aking mga kagrupo ay naatasan na gumawa ng isang adbokasiya. Ang titulo ng aming adbokasiya ay Bekinary: Diksyunaryo ng mga Beki. Sa aking makikipagpanyam nuong isang araw hindi naman pala ito masama at dipende na daw sa inyo kung magpapa-apekto ka. Binanggit din nya na hindi ito masamang impluwensya sa lipunan dahil naka dipende na sa atin kung gagayanhin natin sila. Kaya naman yung iba ay nagsasalita ng bekimon ay para lang sa pagpapatawa o katuwaan lang. Kung kayo ay magpapadala o nagpadala tiyak na iyong desisyon yan. Binanggit din nya na sapul bata pa lang sya ay baklain na daw sya. Sinabi din nya na may pagkakataon naman na pwede kang maging bakla kung ang lagi mong mga kasama ay bakla. Inuulit ko dipende sayo kung magpapa-apekto ka at huwag mong sisisihin ang sarili mo kung bakit ka nagging bakla.

At ngayun ay pupunta naman tayo sa mga natutunan na bekimon sa aking pananaliksik at pagpapanayam at ito ay ang mga sumusunod:

• ·         barkyotik-walang alam na hi-tech

• ·         Emena gushung – malanding semenarista

• ·         cheapangga, chipipay – cheap, ka-cheapan

• ·         fayatollah kumenis – payat

• ·         doonek – doon

• ·         warla – loka-loka, nawawala sa sarili, nababaliw

• ·         katol, chimay – katulong

• ·         kyota – bata

• ·         success story – babae/lalaki na mukhang katulong na may lover na foreigner na masalapi

• ·         makiyawti –mabaho

      Para naman sa aking opinyon ay mababae man o lalaki ay pwede naman siguro magsalita ng bekimon words para sa katuwaan. Yung iba kapag may biglang  nabanggit na salita ay huhusgahan agad nila ito at titingnan ka ng nakakatawang expresyon. Tulad na lang ng salitang “chipipay” nababanggit ko ito minsan dahil napapakinggan ko ito sa mga kababata kong tropa. Ngayun ko lang napagtanto na salitang bekimon pala ito. At ditto nagtatapus ang aking pagpapahayag tungkol sa Bekinary at mga ilang kaalaman tungkol sa mga beki.

"Konektado sa wika ang bekinary"

ni Prinzes Javier

     Ang adbokasiya na napili ng aming grupo ay ang bekinary dahil sa panahon ngayon ay laganap na ang mga LGBT o ang samahan ng hindi tuwid na babae at lalaki. Ito rin ay may konektado sa aming aralin na filipino. Ang adbokasiya namin ay para malaman ng iba ang mga iba't-ibang salita ng bakla na minsan ay nagagamit nadin ng mga taong hindi naman bakla. Ang aming adbokasiya ay nagpapatunay lamang na buhay at dinamiko ang ating wika.

Ito ang iba't-ibang salita sa aming Bekinary:

• Aglipay – ugly Pinay 
• Chabelita – chubby
• Chiquito – maliit
• Churchill – sosyal
• Crayola Khomeni – iyak
• Debbie Gibson – give
• Givenchy – give, pahingi
• Givelovan - pahingi
• antibiotic – antipatika
• bigalou – big - Dakelya - Dakila
• biway, chopopo, guash – gwapo - Effect - Otoks
• bongga, bonggakea – super to the max - Bonggamvilea
• boyband – lalaking sintaba ng baboy - Busog sa lucky me
• buya – nakakahiya - Moya
• chaka, chuckie, shonget, ma-kyonget, chapter, jupang-pang – ugly - Chaps
• cheapangga, chipipay – cheap, ka-cheapan
• chipipay – cheap
• chopopo – gwapo - Epek
• conalei – baklush - badaf
• daki – dako - dakila
• dites – dito - ditembang  - ditey, ditier
• doonek – doon - doonchi - junams
• effem – halatang bakla  - bekibels
• emena gushung – malanding semenarista
• fayatollah kumenis – payat
• ganda lang – for free  - GL
• ganders – maganda - shofa - efa - efa fonda
• intonses – sira, wasak
• jongoloids – bobo - bobita jones - jubnorms
• jowa, jowabelles, jowabella – karelasyon, boyfriend o girlfriend
• jutay, juts – maliit - Tolits
• kabog, loss – talo! - sholonan - pagan
• katagalugan – matagal - conjugal
• katol – mukhang katulong - merly - maid in heaven
• kirara – pangit / maitim - monida
• klapeypey-klapeypey – pumalakpak - clapsiella
• krang-krang – hungry (same as Tom Jones) - tommy lee jones
• krung-krung – sira ulo, baliw - shuliw - maningning
• lulu, tungril, tetetet – lesbian - jamby madrigal - juday
• mahogany, mashumers, ugmas – mabaho - kyoho district
• majubis – mataba / gusgusin - Yobab - yobabels - tower of babel
• matod – magnanakaw - matingera -matud nila
• nakakalurky – nakaka-shock, nakaka-takot -
• neuro – napaisip bigla, mind-boggler - jisip jisip
• oblation – walang saplot - hubadera -
• otoko – lalakeng lalaki -
• pamin, paminta, pamentos, pamenthol – discreet gay guy
• pinkalou – pink
• pranella – praning - nutella
• quality control – maganda ang quality - QC
• sangkatuts – marami, isang katutak -
• shala – sosyal -
• shogal – matagal
• shokot, bokot – takot
• shonga, shongaers, planggana – tanga
• shonga-shonga – tanga-tanga
• shonget, makyonget – ugly
• shontis – buntis - Jonts - juntesa
• sudems – never - shudi - judems
• tamalis – tamad -
• urky – nakakaloka -
• warla – loka-loka, nawawala sa sarili, nababaliw - bom bom paw
• wasok – contraction ng “wasak pag pasok” -
• wiz, waz – wala! - waley 

   Ito ang kakonektadong aralin para sa aming adbokasiyang napili.   

 Tulad ng anumang wika, marami ang paraan ng pagbuo at pagpayaman ng leksikon ng salitang bakla tulad halimbawa ng pagkabit ng afiks. Maliban sa mga afiks na nagtataglay ng keys at mga semantik na afiks, maraming mga afiks na maaraing ikabit na hindi magbabago ang kahulugan ng salitang kinakabitan. Ang mga afiks na ito, hindi nagtataglay ng karagdagang kahulugan. Ikinakabit lamang ito upang lalong maging mas makulay ang mga salita para lalong hindi maintindihan ng mga taong hindi kabilang sa grupo.

Ang mga sumusunod ay ang iba't ibang paraan ng pagbuo ng salita sa bekinary:

Pagkabit ng afiks

sayt + -in + (sung) > sinayt/sinaytsunng `tiningnan'

tanders + -um + (ever) > tumanders/tumandersever `tumanda'

wit + chikels > hindi

Ang `sung' ‘ever' at ‘chikels’ ay opsyonal. Maari itong ikabit bilang afiks ngunit hindi ito nagtataglay ng karagdagang kahulugan.

Sabstitusyon

Ang sabstitusyon ay ang pagpapalit ng isang tunog o segment ng isang salita ng ibang tunog o segment. Ito ay karaniwang consonant sabstitusyon.

q, k, h > j

qinit jinit

kili-kili jili-jili

hirap jirap

p, b > sh

• maputiq mashutiq
• buhok shuhok

1st Consonant and Vowel > ju, bo, sho, kiyo, nyo

• anak junak
• tae boe
• takot bokot
• tao bo-o
• damot kiyomat
• tanda shonda
• asawa nyosawa

Panghihiram

Ang pangahihiram ay likas sa bawat wika. Ang salitang bakla ay humihiram din sa ibang mga wika ditto sa Pilipinas at maging sa labas ng bansa tulad ng wikang Hapon, Ingles, Instik, at Espanyol.

May dalwang paraan ng panghihiram:

Una, ang panghiram ng buong anyo at kahulugan,

Pangalawa, ang panghiram ng anyo subalit iba ang kahulugang ikinakabit.

Mula sa wika dito sa Pilipinas:

• gurang matanda Bikol
• dako malaki Hiligaynon
• balay bahay Cebuano

Mula sa mga wika sa labas ng Pilipinas:

• otoko lalaki Hapon
• takeshi takot Hapon
• fly alis Ingles
• sight tingin Ingles
• mujer babae Espanyol
• hombre lalaki Espanyol

Akronims

• GL ganda lang `libre'
• OPM oh promise me `sinungaling'
• PG pa-girl `parang babae kung kumilos'
• PK pang-alis kati `pwede na'

Reduplikasyon – ang paguulit ng salita o bahagi ng salita

• chika chika-chika `usap-usap'
• chuchu chuchuchuchu walang kahulugan
• chenes cheneschenes walang kahulugan

Kahawig - ang pagkakahawig ng dalawang bagay ang batayan ng paggamit

ng isang salita sa halip ng pinalitan.

• bombilya/bangkok santol/notes `seks organ ng lalaki'

Pagkakaltas

• ma malay ko
• pa pakialam ko
• wa wala
• dedma patay(ded) mali

Metatesis – ang pagpapalitan ng ayos ng tunog o segment sa salita

• anda > daan `pera'

Katunog

• noselift knows `alam'

Paggamit ng mga pangalan ng mga sikat na lugar at personalidad

Ang paggamit ng mga pangalan ng mga sikat na lugar o personalidad, karaniwang artista, ay batay sa pagkakahawig ng tunog kung kaya't dapat ang kategoryang ito ay nakapaloob sa bilang 9, subalit, minarapat na ihiwalay ito sa kadahilanang malaki ang nasabing kategorya.

• Baliwag `baliw'
• Morayta `mura'
• Hairora Boulevard `buhok'
• Gourgina Wilson `gorgeous'
• Boogie Wonderland `bugbog'
• Ting-ting Cojuanco `payat'
• Julanis Morisette `ulan'
• Luz Valdez `talo, lost'
• Gelli de Belen `selos'
• Givenchy/Janno Gibbs `bigay, to give'

Onomatopeya

• krug/tagag/watag `sintol, batok'
• Kumokokak ‘nagsasalita’

Pagamit ng mga Metapor

• bukas na karendedrya `may nakabukakang lalaki sa may malapit'

Iba pang halimbawa ng mga salitang ginagamit ng mga bakla:

• 48 years, 50 Golden years, 10, 000 – super tagal
• Aga Mulach – maaga
• Alma Moreno – Alumuranas
• anda,andalucia,anju,Anjo Yllaña, ades - pera,datung
• anik - ano
• ansya, aning-aning, pransya, pringles, anita linda, Lukresha Kasilag – baliw
• atak,gorah – pumunta, go
• balaj - balahura, dautero, bakla
• balay, balaysung – bahay
• bet, betsung, betsive, betchiwariwariwaps – gusto
• Bitter Ocampo - bitter, malungkot
• borlog - tulog
• bubistri of culture, bobita jones, bobita salonga, bobonika plague – bobo
• b.y, byola, gwash, super-keri - gwapo
• Mabyonda - maganda
• carry, keri, cash & carry - sige, okay, alright
• Cathy Santillan,Kate Gomez,Cathy Mora – makati
• chaka - pangit
• Pak - wow! (ekspression)
• char,charot,charing,charbroiled - kabaligtaran ng keri
• chimini – kasambahay
• chipipay, chipangga, chipanggarutay – cheap
• chova,chovaline kyle - chika lang
• clasmarurut,klasmarurut - classmate
• Cookie Chua,Cookie Monster - magluto
• Crayola Khomeni - iyak
• Cynthia - hindi kilalang babe, pwede ring lalaki
• Dakota Harrison,Dakila,Daks - malaki
• Douglas MacArthur – aso
• dugyot - yagit,madumi
• echoz – isang pagsisinungaling
• echozera – isang sinungaling
• emote - mag-inarte pa rin
• enlababo,kukuru-itaynes – in love
• entourage, enter - pasok
• epal - pumapel kahit hindi welcome
• fatale - sobra, to the max
• fly – alis
• gibsung – bigay
• GL – libre
• Gourgina Wilson –gorgeous, maganda
• hipon – maganda ang katawan pero pangit ang mukha
• imbey,im - imbyerna, irita, inis, banas, asar
• iskuala lumpur,iskuwey,iskuwating – iskwater
• jaguar- gwardiya
• jologs,dyologs - basura, iskwaking, iskwakwa, squatter
• jowa, jowabelles, jowabella, nyowa, bowa, bowawits - karelasyon, BF o GF
• jubis, juba – taba
• Julanis Morisette – ulan
• jutay – maliit
• karir,career - lumandi, kumiri
• kiao, kiaw- thousand
• Kyawti - panget
• krefaz, fez, fezlak - mukha
• lafung, lafang, lafesh, lafs, lafez, laps - kain, lamon
• lapel – malakas ang boses
• leptolelang, lapchukan – "making out", torrid kissing
• Luz Valdez,Lucila Lalu,Luz Clarita - talo, loser
• Moody Diaz – moody
• Morayta - mura
• Mahalia - mahal
• nomu, berang, berangjju – (v.) paginom,uminom ng alcohol, (n) alcohol
• noselift, knowssung – alam
• notes, nota – seks organ ng lalaki
• otoko, otoko bells, shotoko, shotokobells – lalaki
• Pocahontas - nang-indyan
• pagoda tragedy, pagoda cold wave lotion, ngaraggedy anne – pagod
• Payatolo Khomeinie,Payatas, payatola – payat
• Payola, paysung - bayad
• queber,keber,kebs - walang pakialam, paki ko
• qitrix, ites, itey - ito
• rampage - rampa
• Rita Avila,Rita Magdalena, Imbeynadette Sembrano - banas, irita, imbey
• sight,sayt - tingnan
• Simeon - hindi kilalang lalaki, pwede ring babae (as in "sino 'yon?")
• subey, suba, bugarette, subaratchi – yosi
• thundercats,tanders – matanda sa iyo
• tikbalang - tibak, aktibista
• tommy abuel, Tom Jones, Tommy Hilfiger, tomtoms, jutomis – gutom
• utaw,jutaw – tao
• vaketch – bakit
• warla – away, masama
• wit,wiz,witchelles,witteles, witchikels – no, hindi
• zirowena – zero, wala

(Palabas kung paano nagawa ang aming munting diksyunaryo - gawa ni prinzes javier)

(Bekinary: Bekimon Diksyunari)

Ito ang aming napili na adbokasiya dahil sa panahon at henerasyon ngayon ay marami na ang nagamit ng salitang pang bakla, kaya naisipan naming magkakagrupo na gumawa ng isang munting diksyunaryo kung saan makakakita ng iba't-ibang salita na pang bakla na nakasalin sa salitang tagalog. 

(Niccolo Malbataan, Prinzes Javier, Richel De Guzman-bakla)

Isa ito sa mga bakla na nainterbyu ni niccolo tungkol sa mga salitang bakla na kanyang nalalaman at tungkol sa mga bakla sa ating lipunan.